Andrzej Partum

Andrzej Partum, Warszawa 1984, fot. Jerzy Truszkowski
Andrzej Partum, Warszawa 1984, fot. Jerzy Truszkowski

(ur. 16 grudnia 1938, zm. 1 marca 2002) – „Król Warszawy” „Król Krakowskiego Przedmieścia” – polski intermedialny artysta współczesny, performer, malarz, akcjonista, w latach 70. XX wieku związany z Galerią Repassage. Autor poezji, manifestów i tekstów teoretyczno-krytycznych z zakresu sztuki współczesnej. Performer, malarz, akcjonista. Uczestnik niezależnego Obiegu Kultury.

Uczęszczał na zajęcia Wydziału Kompozycji Warszawskiego Konserwatorium. Był samoukiem i wolnym słuchaczem w klasie prof. Tadeusza Szeligowskiego.

Najpierw zaistnial jako muzyk i poeta. Koncertował i recytował własne wiersze. Ibis, recenzent z „Życia Warszawy”, nazwał artyste po jednym z koncertów w 1958 roku „poetą przy fortepianie”. W 1959 roku Partum wywiesił na murach afisz Partum!!! w Warszawie, a tygodnik „itd.” zastanawiał się, czy Partum to hasło, pojęcie, czy kryje się za tym człowiek?

Zasłynął jako prowokator obnażający poprzez swoje akcje absurdy życia społecznego w PRL. Zyskał dzięki temu w niektórych kręgach miano pierwszego polskiego artystykrytycznego. Jako autor niekonwencjonalnych wydarzeń artystycznych, organizował sztuką performance. W 1977 zaprezentował w Galerii Repassage w Warszawie rzeźbę „węchową” Smród. Stanowiły ją ukryte na stole pod obrusem okruchy rudy siarki, które wydzielały nieznosnie przykry zapach.

Stworzył Biuro Poezji. Pod koniec lat 60. artysta zamieszkał w pokoiku na strychu przy ul. Poznańskiej 38, pod dachem hotelu Polonia. Tam w 1971 roku założył owo biuro, które działało do 1985. Ironiczne określenie „Biuro” odnosiło się do systemu administrowania sztuką w PRL. Po latach w Biurze Partuma zebrało się ok. 30.000 imiennych teczek twórców z całego świata, wśród nich były takie nazwiska jak A. Warhol, D. Higgins, R. Filliou, KwieKulik, J. Bereś, J. Cage, S. Dróżdż i inni. Był także twórcą Galerii Pro/La|Galerię Pro/La. Był jednym z najbardziej aktywnych twórców sztuki poczty (mail art).

Jako jeden z pierwszych wydawał swoje książki poetyckie własnym sumptem. Stał się przez to prekursorem „drugiego obiegu” wydawniczego w Polsce. W 1961 opublikował Frekwencje z opisu, w 1965 Powodzenie nieurodzaju (Zwałkę papki) , w 1969 Osypkę woli oraz Tlenek zasobów ( napisany wspólnie z żoną, Ewą Partum i Bogdanem Chorążukiem), w 1970 Partuma, do którego to tomiku okladkę zaprojektował sam Henryk Stażewski. Osypka woli ilustrowana była oryginalnymi temperami Alfreda Lenicy. Powstała również książka o samym artyście autorstwa Jerzego Truszkowskiego, ktory był kuratorem pośmiertnej wystawy Andrzeja Partuma w Galerii Kordegarda w Warszawie w2001. W 1984 roku Andrzej Partum wyjechał do Kopenhagi, gdzie w latach 1986-96 działał w założonej przez siebie Szkole Pozytywnego Nihilizmu Sztuki. Artysta twierdził, że służyła ona wyłącznie swoim wykładowcom, brakowało chętnych studentów. Ostatnią instytucją artystyczną powołaną przez Andrzeja Partuma było „Światowe Hospicjum Sztuki”. Aktywne było ono latach 1996 – 2002 w Warszawie i Kopenhadze. Po roku 1989 Partum odwiedzał Polskę, pisywał felietony „Z katedry Partuma” w magazynie „Sztuka”. W czasie jego pobytu na zachodzie, ustanowiono nagrodę jego imienia dla mlodych twórców. Laureatem pierwszej edycji był Zbigniew Libera.

W 1991 wydano „Partum z wypożyczalni ludzi. Historia bycia twórcy”, – publikację, która jest wyborem materiałów biograficznych i prasowych o artyście.